Tussen mijn langste formatie en de een na langste

 Afscheid van het Binnenhof. Vandaag is het 2 september 2021 en zitten we nog in de lopende kabinetsformatie na de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart jl. Blijkens het grafiekje uit de Volkskrant van vandaag duurt de huidige formatie nu al 168 dagen en is die daarmee de twee na langste sinds de Tweede Wereldoorlog. De een na langste, van 1977, met een duur van 208 dagen, heb ik met mijn jaargenoten ook mogen meemaken (opa vertelt). In 1975 kwam ik op het Binnenhof werken. Het waren de jaren van het kabinet-Den Uyl, met bewindslieden van PvdA, PPR, D66, KVP en ARP. Bij de verkiezingen van 1977 behaalde de PvdA een flinke zetelwinst, Den Uyl was vastbesloten dat er een kabinet-Den Uyl II zou komen, maar het liep anders. Mijn collega's en ik waren er getuige van dat de formatie zich voortsleepte. 

Op de beroemde foto uit 1977 van fotograaf Theo Meijer zien we Dries van Agt (lijsttrekker van het kersverse CDA) en Hans Wiegel (lijsttrekker van de VVD) in het Haagse restaurant Le Bistroquet aan het Lange Voorhout die een ‘formatiecoup’ pleegden: ze stelden een eigen regeringsprogramma op en zetten Den Uyl zo buitenspel. Het lukte: het kabinet-Van Agt I (met Wiegel als vice-premier) regeerde van 1977 tot 1981. 

Foto: Theo Meijer

"Formeren is faseren", is een bekend citaat van Herman Tjeenk Willink, die als informateur de aftrap gaf bij de lopende kabinetsformatie. Hij werd opgevolgd door Mariëtte Hamer, die vandaag haar eindverslag aanbiedt aan de voorzitter van de Tweede Kamer, waar tegenwoordig het primaat ligt voor kabinetsformaties. We kunnen volgende week een Kamerdebat tegemoetzien over dat eindverslag en de vastgelopen formatie tot nu toe. Uit de media hebben we al vernomen dat Johan Remkes door de VVD is voorgedragen als de nieuwe informateur, de derde dus in de lopende kabinetsformatie. 

Uiteindelijk komt er altijd weer een kabinet, weet ik inmiddels, bij de zoveelste kabinetsformatie sinds ik mijn loopbaan begon, als ik goed tel de 16e. Nu ik mijn laatste werkende jaar inga en volgend jaar met pensioen ga, ligt die loopbaan op het Binnenhof - met een onderbreking waarin ik andere dingen deed - grofweg tussen mijn langste formatie en de een na langste. Alles is een kwestie van perspectief.