Het stenografentrapje (1)

Afscheid van het Binnenhof -

Het stenografentrapje (1)

Lang geleden (1975) kwam ik op het Binnenhof werken, waar mijn collega's en ik in het midden van de plenaire zaal van de Tweede Kamer en de Eerste Kamer de debatten bijwoonden om daar het officiële verslag in de Handelingen van te maken. Nu beide Kamers vanwege de grootschalige opknapbeurt van het Binnenhof zijn verhuisd en (september 2021) hun intrek elders hebben genomen, wordt het tijd voor een terugblik. En omdat ik het laatste jaar van mijn werkende leven inga en over een jaar met pensioen ga, heeft die terugblik tevens het karakter van een afscheid.

Vandaag richt ik de blik op een verdwenen fenomeen uit het hart van onze parlementaire democratie: het stenografentrapje, dat ik in enkele afleveringen in deze serie Afscheid van het Binnenhof zal belichten. Dit is de eerste aflevering.

Op de hieronder geplaatste foto (gemaakt door Fotobureau Dijkstra in 1981) is het trapje goed te zien. Het kwam uit in het kwadrant in het midden van de plenaire zaal van de Tweede Kamer waarin de stenografen hun werk deden. We zien van bovenaf op de voorgrond de (lege) stenografentafel, ernaast de directietafel van de toenmalige Stenografische Dienst -- hier in gebruik door Kamerleden die als stemopnemers de stembriefjes tellen na een schriftelijke stemming over personen -- en op de achtergrond de regeringstafel.

Dit is het beeld dat ik me uit de eerste jaren van mijn loopbaan goed herinner. Je kwam dit trapje op vanuit de gang eronder, die de hal bij Binnenhof 1a verbond met het trappenhuis naar de verdieping erboven waar ook onze dienst gevestigd was, pal achter de Oude Zaal, zoals we die nu noemen. Een deur in die gang gaf toegang tot het trapje, waarvan de treden bekleed waren met rood tapijt en waarover je tussen gelakte houten wandjes uitkwam in het midden van de hoge zaal, in wat ik in een gedicht ooit omschreef als

(...) ons domein (...)
van woorden en hun weerslag
tussen rostrum en regering.

Tijdens plenaire vergaderingen van de Kamer was dit de vaste route voor mij en mijn collega-stenografen: naar boven om je voorganger af te lossen aan de met groene stof beklede tafel met zicht rondom op alles wat zich in de zaal afspeelde, en weer naar beneden zodra je zelf na vijf minuten door je opvolger was afgelost. Als onderdeel van een vast ritueel dat ritme gaf aan de vaak lange vergaderdagen: teruglopen naar de kantoren van de Stenografische Dienst, daar de werklijst invullen, de collega waarschuwen die je opvolger zou gaan aflossen en dan naar je eigen bureau om er het gedeelte van het debat uit te werken dat je net zelf in de zaal had bijgewoond. 

In volgende afleveringen van deze kleine reeks ga ik graag in op de aanleg en verdwijning van het stenografentrapje, op een aantal kleurrijke incidenten waarmee het een plaats heeft gekregen in de parlementaire geschiedenis en op mijn zoektocht naar de sporen van dit verdwenen fenomeen.