Het vuur der wedergeboorte

Eerder schreef ik al over de dienstweigering van mijn vader na de Tweede Wereldoorlog, die hij tussen zijn 15e en zijn 20e levensjaar bewust had meegemaakt in Den Haag.

In voormalig Nederlands-Indië werd de roep om onafhankelijkheid steeds sterker, die daar op 17 augustus 1945 werd uitgeroepen, twee dagen na de Japanse capitulatie. Nederland, net zelf bevrijd na vijf jaar bezetting, besloot troepen te sturen. Mijn vader behoorde tot de lichting 1925, zijn geboortejaar, en werd opgeroepen voor militaire dienst. 

Hij trok voor zichzelf ("alles is een keuze") de conclusie dat hij niet anders kon doen dan weigeren en schreef daarover in zijn dagboek: "Nu had ik langzamerhand leren begrijpen, wat voor vuil spel daar eigenlijk in Indië werd gespeeld. (...) Geleidelijk rijpte in mij het besluit om te weigeren."

Zijn dienstweigering werd door de krijgsraad niet erkend en hij werd veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf. Tijdens zijn detentie maakte hij onder veel meer deze tekening, die hij rechts onderaan signeerde en dateerde met "Zutfen, 12 Dec. '48, JJvdWaals".

Rechtsboven schreef hij als onderdeel van de tekening deze (dicht)regels van eigen hand:

"Het vuur der wedergeboorte strome over de aarde,
Vertere alles en blijve eeuwig lichten -
opdat onze wereld zij gelijk de zon:
Bron van leven en vreugde."

Uit de perforatorgaatjes links blijkt dat deze tekening afkomstig is uit een map waarin mijn vader die met ander werk had opgeborgen, los van de cahiers die hij tijdens zijn jaren van gevangenschap bijhield en waarover ik al eerder berichtte.

Over mijn vader en zijn dappere keuze zijn al een essay en een artikel verschenen, en gaat ook een boek verschijnen dat nog aan het rijpen is.

Maar eerst deze tekening met de woorden die getuigen van een diep bewustzijn waarmee hij ook onder moeilijke omstandigheden recht overeind bleef.