Plaattoon

Leren gaat in stapjes, merk ik ook nu weer. Iets valt je op, je kijkt er beter naar, en met snippertjes informatie erbij waar je eerder geen acht op sloeg ontstaat er een verband waardoor je begint te begrijpen wat je ziet.

Waar heb ik het over? Een speciale kwaliteit in de etsen van Charles Donker sprak me meteen aan, namelijk zijn vermogen om toonwaarde, sfeer en de suggestie van schilderachtige verte aan te brengen in zijn lijnetsen, zelfs zonder het gebruik van aquatint dat etsers vaak gebruiken voor toonwaarden.

Ik las erover in het boek over Donker dat ik bezit, begreep niet helemaal wat daar - over het gebruik van oude vitrage - stond en legde mijn vraag voor aan etser Jan Naezer, bij wie ik het etsen al een beetje leerde. In zijn antwoord sprong het woord naar voren dat nu de titel is van dit stukje: plaattoon.

Bij het afdrukken van een ets en bij de stap daarvóór, het afslaan van de plaat zodat de inkt alleen nog dáár zit waar die nodig is voor de gedrukte afbeelding, probeerde ik tot dusverre steeds alles buiten de lijnen weg te poetsen om de tekening zo schoon en contrastrijk mogelijk te laten uitkomen.

Na Naezers reactie over plaattoon en het bestuderen daarvan op etsen begrijp ik dat het ook anders kan. En door de voorbeelden met en zonder toon die etser Peter de Leur me stuurde - waarvoor dank! - wordt meteen inzichtelijk wat toon toevoegt en dat die een ets spannender kan maken.

Door op de plaat een waas van inkt laten staan en daarmee te spelen door die plaattoon op een gewenste plek lichter of zwaarder aan te zetten ontstaat het schilderachtige effect waar ik naar zocht. 

Ik ben alweer een paar stapjes verder dan voordat ik in mijn denken over deze kwestie begon. Ik ga het op mijn etspers uitproberen en beschouw dit nu al als een welkome aanvulling op mijn palet.

Peter de Leur, ets (links) met en (rechts) zonder toon