Gestold in de herinnering

Met deze kleurenfoto van De Oude Zaal (van de Tweede Kamer) in vol bedrijf keer ik weer even terug naar het moment waarop die genomen werd. We zien hier de groene bankjes, het rode tapijt, links achter de regeringstafel staatssecretaris Annelien Kappeyne van de Coppello (aan wie ik eerder een geschreven herinnering wijdde) en naast haar staatssecretaris Henk Koning.

In het midden van de zaal zien we de oude stenografentafel met daarnaast de ombouw van het stenografentrapje waarover mijn oud-collega's en ik ons geruisloos naar en van onze werkplek bewogen. Achter het spreekgestoelte staat de jonge Frank de Grave, in de nis achter hem ontwaren we Kamerbode Bertus van Leeuwen, op de voorzittersstoel zit de legendarische Dick Dolman, die steevast de hamer liet vallen om 23.00 uur en dan de vergadering sloot, met naast zich griffier Wolter Koops.

Het zijn beelden en personen die in mijn geheugen gegrift zijn, waardoor ik deze zaal zó weer kan betreden. Deze foto is gestold in mijn herinnering, en er komt direct weer beweging in het beeld door een denkbeeldige startknop in te drukken waardoor de tijd weer gaat lopen.

Waarom de Kamer ooit is weggegaan uit deze sfeervolle zaal vol historie is me tot op de dag van vandaag een raadsel. Inmiddels ligt het Binnenhof er verlaten bij, al konden geïnteresseerden onlangs - op 17 juni 2023 tijdens de Dag van de Bouw - weer even in deze zaal, die van de Eerste Kamer en meer lieux de memoire in dit sprookjesachtige complex rondkijken. Ik heb geen gebruik gemaakt van die gelegenheid en ben er in mijn eigen herinnering naar teruggekeerd, zoals ik dat wel vaker doe nu ik na mijn pensionering terugkijk op mijn werkende leven. 

Die terugblik begon in december 2022 in de Haagse Kunstkring met het project Kijken naar het Binnenhof, waarin ook de Oude Zaal voorbij kwam in woord en beeld. Op de gelijknamige website https://www.kijkennaarhetbinnenhof.nl/ is dat allemaal nog terug te zien.

Herinneringen rijpen als goede wijn. Neem af en toe een glaasje, doe je ogen even dicht, en de beelden ontvouwen zich met het boeket voor je geestesoog. Santé! 

HET BEELD IS WAT BLIJFT

In memoriam Chris Winkler

Opeens is het beeld er weer: op een klein fotootje zie je hem staan, linksboven, in de hem zo kenmerkende houding - hoofd een béétje geloken, handen in de zakken, het ene been over het andere. "Nonchalant", zegt deze houding, en dat is ook wat deze man graag was, Chris Winkler, vriend, buurtgenoot, genieter van het schone, mateloos genieter.

Hoe vaak moest ik van hem (vinger geheven, ogen wijdopen, luister jongen!) in zijn hofjeswoning aan de Van Hogendorpstraat niet die éne passage horen uit de Carmina Burana, waarna hij de glazen bijschonk en het gesprek weer voortrolde?

We gingen samen naar Berlijn, lang voordat hij zou komen te overlijden, en inmiddels ook al weer lang voor de val van de Muur. Het was een prachtige en onvergelijke reis die ik koester als een kleinood - om maar één herinnering aan de vergetelheid te ontrukken haal ik hier het bezoek naar voren dat we brachten aan de Berliner Philharmonie, het mooiste en blijvend moderne concertgebouw midden in de herbouwde stad.

De voor het leven benoemde Herbert von Karajan schitterde er die dag door afwezigheid vanwege een lucratief platencontract elders; we hadden er de Berlijners voor aanvang al besmuikt over gehoord. Wat dit wereldorkest (juist niet) belette om demonstratief zónder dirigent (met alleen de eerste violist, die na het aftikken weer ging zitten om mee te spelen) waarlijk de sterren van de schitterende en hoogakoestische hemel te spelen. Kijk, met zóiets kon je onze Chris echt een ongelofelijk genoegen doen.

Ik kan nog veel vertellen over deze kleine geweldenaar met zijn melancholieke charme, maar voor nú moet ik me beperken tot deze foto waarop ik hem voor het eerst in járen weer zie staan.

In de Haagse Wagenstraat waar ik toen om de hoek (Groenewegje) woonde en ook die om reden wel eens binnenliep. (Het) "HCAK" heette dit voormalige winkelpand dat nu blijkens de naam was omgetoverd in Haags Centrum voor Actuele Kunst, gedreven door een kring waar Chris deel van uitmaakte, Philip Peters en meer. Ach weemoed...

Foto: Kunstenaarscollectief HCAK 1988 v.l.n.r. staand: Chris Winkler (overleden), Ori Ben Zeëv, Liesbeth van der Meent, Maarten Schepers, Willem Speekenbrink, Edith en Paulien (stagiaires) hurkend: Hanny Hazenbroek, Philip Peters en Hetty Looman

Lees ook: Michiel Morel - Haags Centrum voor Aktuele Kunst – Revisited

Deze herinnering aan Chris Winkler schreef ik eerder op 23 juni 2012 op Facebook

Vaderdag

Vandaag is het Vaderdag 2023. Natuurlijk denk ik aan mijn zoon, wiens vader ik ben - en die nu zelf ook vader is van zijn eigen zoon - en vooral aan mijn vader, die nu al ruim 17 jaar niet meer bij ons is.

Met mijn zoon zat ik de afgelopen week op het strand en uitkijkend over zee - de ideale mijmerstand, naast staren in een vuurtje - hadden we het over mijn vader, die de volgende dag voorbij zou komen in het Kamerdebat dat ik vanaf de publieke tribune zou bijwonen.

De uitkomst van dat debat brengt mijn vader weer terug in ons midden. In de 17 jaar sinds zijn overlijden is hij op tal van momenten voelbaar aanwezig geweest in mijn bewustzijn. Dat voelt altijd goed en maakt me tegelijk weemoedig en gelukkig.

Ook vandaag is de man die ik Pappa noem heel dichtbij. Ik kan hem bijna in mijn armen sluiten. Op deze Vaderdag doe ik niets liever dan dat.

Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië 1945-1950

‘Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië 1945-1950’ is de titel van het gelijknamige onderzoek van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV), het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, waarvan de resultaten werden gepresenteerd op 17 februari 2022.

https://www.niod.nl/nl/projecten/onafhankelijkheid-dekolonisatie-geweld-en-oorlog-indonesie-1945-1950

Op woensdag 14 juni 2023 vindt in de Tweede Kamer eindelijk het plenaire Kamerdebat plaats over de kabinetsreacties op dit onderzoek: https://www.tweedekamer.nl/debat_en_vergadering/plenaire_vergaderingen/details/activiteit?id=2022A10179

In de Volkskrant van vandaag - 12 juni 1023 - schrijven Stan Meuwese, Jurjen Pen en Theo de Roos in hun ingezonden bijdrage over dit onderzoek en het Kamerdebat. Theo de Roos is emeritus hoogleraar strafrecht, Jurjen Pen is advocaat en Stan Meuwese is rechtshistoricus, gepromoveerd op de rechtsgeschiedenis van de militaire dienstplicht.

Zij zetten zich in voor rehabilitatie van Indiëweigeraars en betogen in hun artikel: "We moeten ons koloniale verleden, ook in de eindfase, onder ogen durven zien. Het verwerken van het verleden, Vergangenheitsbewältigung, zoals de Duitsers dat noemen – en zij hebben er veel ervaring mee - begint met de waarheid te erkennen. Zaken bij de naam noemen."

Met Stan Meuwese heb ik al een tijd contact in verband met de dienstweigering van mijn vader, die vanwege zijn overtuiging drie jaar gevangenisstraf kreeg nadat hij met medeweigeraars voor de krijgsraad was verschenen. Over mijn vader en zijn principiële daad schreef ik al eerder een essay, en samen met Stan een artikeltje in het Vredesmagazine nr. 3 van 2021: van https://sites.google.com/site/driejaarvooreenzuivergeweten/artikel-vredesmagazine-2021

Dit jaar werk ik aan een boek over mijn vader aan de hand van zijn nagelaten cahiers, die hij grotendeels tijdens zijn gevangenschap vulde met beschouwingen, dagboekaantekeningen, tekeningen, gedichten, boekbesprekingen en meer. Daardoor kan ik hem aan de hand van zijn eigen geschriften sprekend invoeren.

Alle reden om woensdag naar de Tweede Kamer te gaan en er het plenaire debat te volgen vanaf de publieke tribune. Het is voor het eerst sinds ik september 2022 met pensioen ging en nu dus als bezoeker en niet meer als medewerker van de Kamer naar binnen ga. Ik ben er namens mijn vader. Stan Meuwese liet me weten dat Jurjen Pen er ook zal zijn.