Letterensalon

Vanochtend was weer de Letterensalon*) van de Haagse Kunstkring, waar dichters, schrijvers, voordrachtskunstenaars, acteurs en andere werkende leden in een kring zaten en vertelden over lopende en net afgeronde projecten of over de aanloop naar nieuw werk. Het is altijd weer inspirerend om met andere makers uit te wisselen waar iedereen mee bezig is in een opbouwende sfeer met aandacht voor elkaars inbreng, en in een veilige omgeving waarin die inbreng volledig tot zijn recht komt. 

Die uitwisseling en het samengaan van disciplines binnen de kunsten in deze kunstenaarsvereniging met een eigen gebouw (en tuin!), expositiezalen en een zaal met podium voor uitvoeringen, concerten en presentaties is voor mij de meerwaarde van de Haagse Kunstkring, en reden om er - nu al 10 jaar - lid van te zijn. 'Mijn' afdeling LTF is daarbinnen een actieve afdeling met tal van activiteiten. Loop maar eens binnen (wo-vr 12-17 u, za-zo 13-17 u) op Denneweg 64 in hartje Den Haag, en volg de HKK alvast op de sociale media https://www.facebook.com/Haagsekunstkring?locale=nl_NL en https://www.instagram.com/haagsekunstkring/.

Mijn inbreng vandaag beperkte zich tot de neerslag van een indringende ervaring in twee publicaties van mijn hand, die beide verkrijgbaar zijn bij de Kring (en daarbuiten). Een operatie (ik kreeg een nieuwe aortaboog) en de context ervan leidde tot het bundeltje Aortaboog - Gedichten in dankbaarheid dat dit voorjaar verscheen, en het herstel ervan in de achtertuin met dagelijkse blikken op het kleine tuinvijvertje dat ik ging fotograferen is het onderwerp van het fotoboek Het vijvertje - Your heart is the size of an ocean, dat ik vorig jaar uitbracht en waarvan ook nog een editie met haiku's zal verschijnen.

Ontwikkeling, stroming en beweging in een kleine kring die zich van daaruit voortzet in grotere verbanden, er is veel over te zeggen en altijd weer iets mee te doen. Zoals vandaag weer in de Letterensalon, met nieuwe ontmoetingen en ideeën. Leve de kunsten, leve de Haagse Kunstkring!

*) voluit de Salon Letteren, Theater, Film, naar de gelijknamige afdeling van de Kunstkring waarvan ik werkend lid ben.

Aortaboog - Gedichten in dankbaarheid
Brave New Books, 2024
Paperback, 33 pagina's, zwart/wit
ISBN 9789465015835, € 12,50
Verkrijgbaar bij de Haagse Kunstkring, in de boekhandel en in de webshop van Brave New Books:
https://www.bravenewbooks.nl/shop/index.php/catalog/product/view/id/802327/s/aortaboog-gedichten-in-dankbaarheid-101233-www-bravenewbooks-nl/

Het vijvertje - Your heart is the size of an ocean
Brave New Books, 2023
Hardcover, 136 pagina's, kleur
ISBN 9789464802634, € 30,00
Verkrijgbaar bij de Haagse Kunstkring, in de boekhandel en in de webshop van Brave New Books: 
https://www.bravenewbooks.nl/shop/index.php/catalog/product/view/id/718245/s/het-vijvertje-your-heart-is-the-size-of-an-ocean-319144-www-bravenewbooks-nl/

Aortaboog - Gedichten in dankbaarheid

Vandaag is het weer 1 juni. Acht jaar geleden kreeg ik - op 1 juni 2016 - tijdens een zware operatie een nieuwe aortaboog en een nieuw leven.

Kort na die operatie legde ik in mijn ziekenhuisbed in het Leidse LUMC op mijn mobiele telefoon de eerste impressies vast in foto's en gedichten, met het idee om daar te zijner tijd een bundeltje gedichten van te maken. 

Dat bundeltje is nu klaar. Het draagt de titel Aortaboog - Gedichten in dankbaarheid, het beslaat tien jaar, van de eerste voorbode tot de laatste nacontrole, en is in mei 2024 uitgekomen bij uitgever Brave New Books.

De eerste exemplaren heb ik met een dankbrief naar de artsen gestuurd die me dat nieuwe leven gaven. Als dichter heb ik voor de eerste keer het gevoel dat anderen met vergelijkbare ervaringen iets aan deze uitgave kunnen hebben, zoals ik zelf veel heb gehad aan de uitwisseling met lotgenoten. Er gaat niets boven dankbaarheid.

Eelco van der Waals
Aortaboog - Gedichten in dankbaarheid

Paperback 11 x 18 cm, 33 pagina’s, € 12,50
Uitgever Brave New Books, 2024
ISBN 9789465015835

Verkrijgbaar via de boekhandel en in de webshop van Brave New Books via deze link:

https://www.bravenewbooks.nl/shop/index.php/catalog/product/view/id/802327/s/aortaboog-gedichten-in-dankbaarheid-101233-www-bravenewbooks-nl/

Daan Zonderland in steno

In de collectie van  het Literatuurmuseum bevindt zich een dossiertje met 5 brieven en 1 prentbriefkaart van Daan van der Vat (Daan Zonderland) - waarvan twee geschreven door zijn vrouw - aan een zekere mejufvr. M.S. Schutte, uit de jaren 1969-1977. In dat dossiertje zit ook een aan twee zijden in stenoschrift beschreven blaadje, gedateerd 20-8-1969. Conservator Dick Welsink van het Literatuurmuseum benaderde me een tijd geleden met de vraag of ik het hierboven genoemde stenobriefje voor hem kon vertalen zodat hij er een stukje over zou kunnen schrijven voor de website van het museum.

Het resulteerde in een gezellige werklunch bij mij thuis met drie oud-collega's van de voormalige Stenografische Dienst der Staten-Generaal; drie van ons hadden er steno geleerd tijdens onze opleiding. Tussen de broodjes, de soep en de salade kwamen de vreemde lijntjes en krullen alras weer tot leven en bij de koffie hadden we het briefje al grotendeels ontcijferd. En dat terwijl we alle vier al heel wat jaren geen steno meer hadden gebruikt, laat staan ontcijferd. Grappig hoe een beetje spitten en graven verloren gewaande kennis weer aan de oppervlakte brengt, zeker wanneer de een de ander aanvult zoals wij dat deden bij onze werklunch.

Ik stuurde ons resultaat naar Dick Welsink, en vandaag kreeg ik van hem bericht dat zijn stukje met onze vertaling verschenen is op de website van het Literatuurmuseum - met naamsvermelding onderaan het stukje zoals het betaamt.*)

Daarmee hebben wij met ons vieren bijgedragen aan de ontcijfering van een stukje geheimschrift ten behoeve van de schone letteren, en zijn we samen vereeuwigd in de annalen van het Literatuurmuseum op het moment dat we inmiddels alle vier genieten van ons pensioen.

*) Met dank aan Eelco van der Waals, Jim van Beusekom, Coby Pronk en Milda Voskamp van de voormalige Stenografische Dienst der Staten-Generaal. 

Het stukje van Dick Welsink is hier te lezen:

https://literatuurmuseum.nl/nl/ontdek-en-beleef/literatuurlab/artikelen/brieven-van-daan-zonderland-ik-lees-en-lees-of-ik-weer-zal-schrijven-weet-ik-niet

Mijn oma leeft voort in haar gedichten in boekvorm en in Meander Magazine

In Meander Magazine van vandaag (19 mei 2024) schrijft Hans Franse over het bundeltje met zeven gedichten van mijn oma Willy Swarts dat voorjaar 2024 is uitgekomen bij Brave New Books. Uit de column van Hans: "In de zeven gedichten kunnen we de beweging van de dichters na de tachtigers volgen vanaf de rand van de literatuur, geschreven in een schoolschrift. Wij herkennen elementen uit de stijl van Gorter, Adama van Scheltema, Margot Vos en natuurlijk Henriette Roland Holst Het is ongelooflijk interessant. (...) Het boekje heet Als de zomer, de zomer eens komt door Willy Swarts, Nagelaten gedichten 1916-1919’.  Het is uitgegeven bij Brave New Books. ISBN 9789465014302 en kost 10,-." 

In de tekst van de column staat de naam Willy Swarts in rode letters, door hierop te klikken kom je op de titelpagina van uitgever Brave New Books waarop je deze uitgave (voor een tientje plus verzendkosten) kunt bestellen. Mijn oma leeft nu niet alleen voort in haar gedichten in boekvorm, maar ook in een column daarover in Meander Magazine. Wie schrijft die blijft. Met dank aan Hans Franse. 

https://meandermagazine.nl/2024/05/als-de-zomer-eens-komt/

En hierbij in handschrift van Willy Swarts het titelgedicht uit haar bundeltje.

Als de zomer, de zomer eens komt

Dat mijn kleine maar onvergetelijke oma hield van gedichten en verhalen wist ik al mijn hele leven. Maar dat ze zélf gedichten schreef of geschreven had? Nee, dat was nooit tot me doorgedrongen. Pas toen ik op iets latere leeftijd van mijn tante Tine een door mijn oma geschreven gedicht kreeg werd mijn belangstelling gewekt. 

In de jaren na haar overlijden in 1988  kwamen af en toe losse gedichten in haar klassieke handschrift op gelinieerd papier naar boven, zoals het gedicht hieronder dat ze op 20 maart 1916 schreef, inmiddels 108 jaar geleden.

't Wordt lente en 't jubelend vogelgerucht
Vervult weer de zuivere hoge lucht
't Herleeft al in blijheid
't Zingt al in vrijheid
Om de lente, de lente die komt

De winter met stormende winden en vlagen
Verdween, nu komen weer lichte dagen
Dagen vol zonnegloed
Oogen met nieuwen moed
Om het leven, het leven dat komt

O Lente met uw wondere machten
Geef ook onze ziel nieuwe krachten
Om te gevoelen die vrijheid
Om te delen die blijheid
Als de zomer, de zomer eens komt

Mijn oma werd als Willy Swarts in 1892 geboren in Amsterdam. De gedichten die van haar zijn overgeleverd schreef zij in 1916, 1917 en 1919. Andere gedichten die zij schreef zijn jammer genoeg niet bewaard gebleven. Haar stijl van dichten was gebruikelijk in die tijd van de jaren '10. Natuurlyriek, vooruitgangsgeloof, menselijke verbondenheid en de inzet voor een betere wereld zijn thema's in haar poëzie. 

Haar nagelaten gedichten zijn nu, 132 jaar na haar geboorte, postuum verschenen bij Brave New Books en daar in de webshop voor 10 euro + verzendkosten te bestellen. Als samensteller van deze uitgave ben ik trots dat mijn oma nu zelfstandig als auteur de boekenwereld betreedt.

Ik gun het haar dat haar bundeltje Als de zomer, de zomer eens komt breed gedeeld en gelezen wordt en dat er bij Brave New Books nog veel bestellingen binnenkomen, waar het verkrijgbaar is via de link hieronder:

https://www.bravenewbooks.nl/shop/index.php/catalog/product/view/id/797501/s/als-de-zomer-de-zomer-eens-komt-nagelaten-gedichten-1916-1919-289831-www-bravenewbooks-nl/

Willy Swarts
Als de zomer, de zomer eens komt 
Nagelaten gedichten 1916-1919
Brave New Books, 2024
ISBN 9789465014302

De laatste dag

Op 24 september jl. schreef ik over het bundeltje met 10 gedichten dat ik had uitgebracht bij de sterfdag van mijn moeder, diezelfde datum tien jaar geleden. Het slotgedicht plaatste ik bij mijn bericht, dat ik behalve op mijn blog publiceerde op Linkedln, Facebook en Instagram. 

Een paar uur later al kreeg ik tot mijn verrassing een mailtje van Vincent van Stipdonk (die Zeer Kleine Liedjes maakt en die ik al een tijdje ken), die zich had laten inspireren door mijn gedicht op Linkedln en daar binnen een kwartier muziek bij had gemaakt. Hij vroeg me of hij er een ZKL van mocht maken en of hij daarin de eerste regel wat vaker mocht laten terugkeren. Natuurlijk stemde ik daar direct mee in.

Inmiddels is zijn liedje klaar, dat ik hier graag deel. Ontroerend dat mijn moeder nu ook in dit liedje voortleeft. Ik ben Vincent dankbaar voor zijn initiatief en voor deze mooie en onverwachte samenwerking. Mijn moeder zou het alleen maar prachtig vinden.

Hier is wederom het slotgedicht uit het bundeltje Mamma - Gedichten bij je laatste dag, en daaronder de link naar het liedje van Vincent.

X

Niemand
die weet hoe
het nu moet,

met je haar
op je kussen

met de tanden
in je mond

met je duster
aan het haakje

en je slippers
op de grond.

Je pyjama
rond je leden

en je koffer
in de kast.

hoe het moet
met je verleden

en wie daar
dan nu op past.

Gedichten bij je laatste dag

24 september 2023 - Vandaag is het 10 jaar geleden dat mijn moeder in mijn handen stierf. Kort na haar overlijden schreef ik een kleine cyclus van 10 gedichten over haar laatste dag. Deze gedichten zijn nu bij uitgever Brave New Books uitgekomen in een bundeltje: Mamma - Gedichten bij je laatste dag. Op de omslagfoto geeft mijn moeder mijn zusje de fles. Het bundeltje is te bestellen via deze link. Hieronder het laatste gedicht uit de cyclus.

X

Niemand
die weet hoe
het nu moet,

met je haar
op je kussen

met de tanden
in je mond

met je duster
aan het haakje

en je slippers
op de grond.

Je pyjama
rond je leden

en je koffer
in de kast.

hoe het moet
met je verleden

en wie daar
dan nu op past.

1 jaar met pensioen

Vandaag is het 1 jaar geleden dat ik met pensioen ging. Samen met mijn collega Coby Pronk nam ik afscheid nam van mijn werkende leven in de foyer van de Max van der Stoelzaal in de tijdelijke behuizing van de Tweede Kamer aan de Bezuidenhoutseweg. Voor mij was de cirkel daarmee rond, want aan het begin van dat werkende leven, op het Binnenhof in 1975, was Max van der Stoel minister van Buitenlandse Zaken in het nu welhaast legendarische kabinet-Den Uyl. Coby en ik hebben onze herinneringen aan het Binnenhof in beeld gebracht tijdens onze tentoonstelling - met Hans Kouwenhoven en Wim Bettenhausen - Kijken naar het Binnenhof in de Haagse Kunstkring in december 2022, waarvan de website nog altijd in de lucht is: https://sites.google.com/.../kijkennaarhetbinnenhof/homepage. 

Op deze foto zitten we samen met onze oud-collega's Milda Voskamp, Rian Schwarz en Jim van Beusekom gezellig te tafelen bij Fratelli, Tournooiveld 1 Den Haag, met uitzicht op de Hofvijver en het Binnenhof. In dankbaarheid denk ik terug aan de (47) werkende jaren die achter me liggen en aan de fijne mensen die ik in die jaren heb ontmoet. Het afgelopen jaar is voorbijgevlogen, en tegelijk lijkt het al veel langer geleden dat ik afscheid nam. Het denkbeeldige zwarte gat is uitgebleven, de geraniums staat ongebruikt in de vensterbank, er is genoeg te doen en te beleven, ik hoop er nog lang van te mogen genieten samen met de dierbaren om me heen. ❤

Krishnamurti

In september 1981 kwam Krishnamurti naar Nederland om er twee lezingen te houden in de Blauwe Zaal van de RAI. Ik ging er (toen 25 jaar) heen net als veel anderen en had hetzelfde gevoel als zij: dat de spreker, zoals hij zichzelf noemde, echt persoonlijk tegen mij sprak. 

Jaren later kreeg ik van mijn zusje de bundeling van deze twee toespraken, en kortgeleden had ik dit mooie boekje ALS TWEE VRIENDEN opeens weer in mijn handen bij het opnieuw inrichten van mijn boekenkast. Ik ging zitten en begon meteen te lezen om rustig en verkwikt weer op te staan.

Hier in de tumultueuze tijden die we beleven ter inspiratie het slot van de tweede lezing: 

"Een conflict bestaat alleen daar waar verdeeldheid heerst. Is het niet? Daar waar nationale, economische of sociale verdeeldheid heerst is onvermijdelijk conflict. Zo is er ook innerlijk onvermijdelijk een conflict als er verdeeldheid heerst tussen de waarnemer, die getuige van iets is, die iets ervaart, en dat wat hij waarneemt, dat wat hij ervaart.

En ons leven is vol van conflicten, omdat wij in verdeeldheid leven. Maar die verdeeldheid is denkbeeldig, die is er niet echt, het is een cultuurverschijnsel. We zien niet in dat de beheerser zelf is wat hij beheerst. Komt dit alles enigszins bij jullie over?

Als je dit beseft, als dit niet alleen maar woorden voor je zijn, of een ideaal, een Utopische toestand waar je voor vechten moet, maar als je het als een feit in je eigen leven waarneemt, dat de beheerser zelf is wat hij beheerst, dat de denker zijn denken is, ondergaat het hele patroon van je denken een radicale verandering, omdat er dan geen conflict meer is. En dat is absoluut nodig wanneer je mediteert, want meditatie vraagt een geest die van intens medegevoel vervuld is. En die daardoor hoogst intelligent is, met het soort intelligentie dat uit liefde voortkomt, niet uit het geslepen denken.

Meditatie houdt dus in dat je orde schept in je dagelijks leven, waarin dan geen tegenstrijdigheid meer is. En vervolgens dat je alle systemen om te mediteren volkomen over boord gooit, want je geest moet absoluut vrij zijn, moet nergens op gericht zijn en dat betekent ook dat het in je geest totaal stil is. Is dat mogelijk? Want wij kwebbelen eindeloos, ik weet zeker dat jullie zodra je dit gebouw uit bent meteen beginnen te kwebbelen. Daar is onze geest voortdurend door in beslag genomen, kwebbelen, denken, strijden, met het gevolg dat er geen ruimte is. Ruimte is noodzakelijk voor stilte, de geest die verstrikt zit in bepaalde praktijken en zich ervoor inspant stil te zijn, is nooit stil. Maar als hij beseft dat stilte absoluut noodzakelijk is - niet de stilte die door het denken wordt geprojecteerd, niet de stilte tussen twee tonen, tussen twee geluiden, tussen twee oorlogen, maar de stilte die aan orde eigen is - dan is daar in die stilte de waarheid waar geen pad heen leidt. De waarheid die tijdloos, heilig, onaantastbaar is. Dat is meditatie, dat is een religieuze geest."

NIMH

Vandaag (vrijdag 21 juli 2023) was ik voor het eerst van mijn leven op het terrein van de Frederikkazerne in Den Haag, meer in het bijzonder bij het in een van de gebouwen aldaar gevestigde Nederlands Instituut voor Militaire Historie. 

De reden van mijn bezoek waren de acht cahiers die mijn vader tijdens zijn gevangenschap als niet-erkend dienstweigeraar bijhield, en die ik na zijn overlijden in 2006 van hem erfde. In zijn regelmatige handschrift hield mijn vader in deze gewolkte schriften met harde kaft gedurende de vier maanden van zijn voorarrest, rond de zitting door de krijgsraad te velde (die hem en drie medeweigeraars veroordeelde) en in de jaren erna bij wat er in zijn binnenwereld, in de gevangenis en in de grote wereld buiten gebeurde. Mijn vader werd veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf.

Eerder schreef ik er al een essay over, dat ik aan Tweede Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma stuurde met het artikel dat Stan Meuwese met mij eraan wijdde in het Vredesmagazine. Sjoerdsma bracht de casus van mijn vader en van drie andere weigeraars tijdens de politionele acties in Indonesië in bij het plenaire Kamerdebat op 14 juni 2023 over het Onderzoeksprogramma Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië 1945-1950 en overhandigde materiaal over hen aan minister van Defensie Kajsa Ollongren.

Zij zegde tijdens dit debat toe dat hun vier casussen zullen worden onderzocht om te bepalen of zij - inmiddels ruim 75 jaar later - in aanmerking komen voor rehabilitatie. Om precies te zijn zei zij het zo tijdens het debat op 14 juni van dit jaar, dat ik vanaf de publieke tribune volgde: "Wat we wel hebben gezegd, is dat we degenen voor wie geldt dat ze vanwege kennis van het extreme geweld dat in de koloniale oorlog werd toegepast, dienst of bevel hebben geweigerd, dat eerherstel en die rehabilitatie graag willen geven."

Het hierboven genoemde Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) heeft na het Kamerdebat van juni de cahiers van mijn vader bij me opgevraagd om ze te onderzoeken. Vanochtend overhandigde ik ze met dat doel aan de directeur van dit instituut in zijn kamer. Het was een bijzonder en gedenkwaardig moment waar ik graag bij stilsta.

Mijn vader had in zijn cel bij het schrijven in zijn cahiers nooit kunnen denken dat ze driekwart eeuw later op het bureau zouden liggen van een gespecialiseerd kennis- en onderzoekscentrum op het gebied van de Nederlandse militaire geschiedenis, zoals het NIMH zichzelf omschrijft op zijn website.

Directeur Schoenmaker benadrukte vanochtend tegenover mij dat de onderzoekers van het NIMH in alle zorgvuldigheid de cahiers van mijn vader aan een onderzoek onderwerpen en het rapport daarover opstellen voor het ministerie van Defensie, en dat de uiteindelijke beslissing erover ligt bij de minister. Ik antwoordde hem dat ik me daar ten volle van bewust ben.

Om de onderzoekers behulpzaam te zijn, maar ook als backup van de cahiers die me zeer dierbaar zijn, heb ik de bewuste acht cahiers gescand zodat ze op papier en in digitale vorm toegankelijk zijn en op het computerscherm sneller en gemakkelijker ontsloten kunnen worden dan op het dichtbeschreven papier.

Het is nu aan de onderzoekers van het NIMH om met de cahiers van mijn vader aan de slag te gaan, en aan mij om gelijktijdig over hem te schrijven en zijn opvattingen te vertolken. Ik vind het mooi en verdiend dat hij nu al in de Handelingen van de Tweede Kamer genoemd is en dat er over enige tijd een onderzoek zal liggen waarin zijn pennenvruchten door historici van het NIMH worden beoordeeld. 

Over de politieke conclusie die daar vervolgens uit wordt getrokken door de minister van Defensie van dat moment maak ik me minder illusies. Tot besluit van deze overdenking haal ik hier dan ook Sjoerd Sjoerdsma aan uit de Handelingen van het debat op 14 juni. Ik dank hem hier voor zijn inbreng, want aan hem is het te danken dat de cahiers van mijn vader nu bij het NIMH liggen, waar ik ze vanochtend met een warme handdruk mocht overhandigen aan de directeur.

Sjoerd Sjoerdsma (D66): "Mijn derde punt gaat over dienst- en bevelweigeraars. Het kabinet zegt dat als dienstweigeraars of hun nabestaanden kunnen aantonen dat hun weigering gebaseerd was op de kennis van extreem geweld, die casus onderzocht kan worden en gerehabiliteerd kan worden. Ik vind die regeling welkom, maar ik vind de voorwaarde wat raar, als je in gedachten neemt dat het beleid van het toenmalige kabinet was om dat geweld uit de Nederlandse samenleving te houden. Het beleid was om dat te verdoezelen en dat weg te houden."

De Handelingen van het Kamerdebat op 14 juni 2023 zijn te lezen op https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/plenaire_verslagen/detail/2022-2023/93

Daar wordt wat groots verricht

Mijn vader maakte in de gevangenis als niet-erkend dienstweigeraar waarvoor hij een straf van drie jaar uitzat onder meer pentekeningen van de situatie om hem heen, en leverde daarin ook commentaar op situaties verder weg. In zijn cahiers schreef hij verder beschouwingen, dag- en logboeknotities, brieven, gedichten en persoonlijke overdenkingen. 

Een van zijn tekeningen gaf hij de titel Daar wordt wat groots verricht, en het bijschrift Nederland "bevrijdt" den inlander - zeker van zijn bezit en z'n leven! Hij dateerde deze tekening op 29/7/1947, een week na het begin van de Eerste Politionele Actie op 21 juli. 

Dat laat zien dat mijn vader zich ook in gevangenschap goed op de hoogte hield van de gebeurtenissen ver weg in Indonesië en daarop reflecteerde.

Deze tekening staat nu bij het artikel van de juristen Stan Meuwese, Jurjen Pen en Theo de Roos in het Nederlands Juristenblad van 30 juni 2023 met als titel Een pleidooi voor een amnestiewet voor Indiëweigeraars. 

Het hele artikel is voor niet-abonnees van het Nederlands Juristenblad hier te lezen. Onder de tekening van mijn vader staat het bijschrift: "Tekening in de gevangenis gemaakt door Indiëweigeraar Koos van der Waals. Hij werd op 28 mei 1947 door de krijgsraad veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf; eerder was zijn verzoek om erkenning van gewetensbezwaren op grond van de Dienstweigeringswet 1923 afgewezen. (collectie Eelco van der Waals)"

Onlangs zat ik - op 14 juni 2023 - in gezelschap van de hierboven genoemde Jurjen Pen een hele dag op de publieke tribune van de Tweede Kamer waar we het debat bijwoonden over het onderzoeksprogramma ‘Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië 1945-1950’. 

D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma bracht tijdens dit debat de casus van mijn vader en die van de bevelweigeraars De Hoog, Stokking en Smit onder de aandacht en overhandigde mapjes met informatie over hen aan de regering. Daarop zegde minister van Defensie Kajsa Ollongren hem toe dat ze die zou meenemen in het verificatieonderzoek door het Nederlands Instituut voor Militaire Historie NIMH dat is gericht op mogelijke rehabilitatie. Via het ministerie van Defensie heb ik daartoe al informatie van en over mijn vader aangeleverd, waaronder deze tekening met de context daarvan.

Voor het eerst in 75 jaar is er een kleine kans dat mijn vader en andere Indiëweigeraars in aanmerking komen voor rehabilitatie. Als zijn zoon reken ik nergens op maar hoop ik uit naam van mijn vader dat hij postuum het eerherstel krijgt dat hem en hen toekomt. Hij stond aan de goede kant van de geschiedenis. 

Uiteraard sluit ik me van harte aan bij het pleidooi van Meuwese, Pen en De Roos voor een amnestiewet voor Indiëweigeraars.