Daar wordt wat groots verricht

Mijn vader maakte in de gevangenis als niet-erkend dienstweigeraar waarvoor hij een straf van drie jaar uitzat onder meer pentekeningen van de situatie om hem heen, en leverde daarin ook commentaar op situaties verder weg. In zijn cahiers schreef hij verder beschouwingen, dag- en logboeknotities, brieven, gedichten en persoonlijke overdenkingen. 

Een van zijn tekeningen gaf hij de titel Daar wordt wat groots verricht, en het bijschrift Nederland "bevrijdt" den inlander - zeker van zijn bezit en z'n leven! Hij dateerde deze tekening op 29/7/1947, een week na het begin van de Eerste Politionele Actie op 21 juli. 

Dat laat zien dat mijn vader zich ook in gevangenschap goed op de hoogte hield van de gebeurtenissen ver weg in Indonesië en daarop reflecteerde.

Deze tekening staat nu bij het artikel van de juristen Stan Meuwese, Jurjen Pen en Theo de Roos in het Nederlands Juristenblad van 30 juni 2023 met als titel Een pleidooi voor een amnestiewet voor Indiëweigeraars. 

Het hele artikel is voor niet-abonnees van het Nederlands Juristenblad hier te lezen. Onder de tekening van mijn vader staat het bijschrift: "Tekening in de gevangenis gemaakt door Indiëweigeraar Koos van der Waals. Hij werd op 28 mei 1947 door de krijgsraad veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf; eerder was zijn verzoek om erkenning van gewetensbezwaren op grond van de Dienstweigeringswet 1923 afgewezen. (collectie Eelco van der Waals)"

Onlangs zat ik - op 14 juni 2023 - in gezelschap van de hierboven genoemde Jurjen Pen een hele dag op de publieke tribune van de Tweede Kamer waar we het debat bijwoonden over het onderzoeksprogramma ‘Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië 1945-1950’. 

D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma bracht tijdens dit debat de casus van mijn vader en die van de bevelweigeraars De Hoog, Stokking en Smit onder de aandacht en overhandigde mapjes met informatie over hen aan de regering. Daarop zegde minister van Defensie Kajsa Ollongren hem toe dat ze die zou meenemen in het verificatieonderzoek door het Nederlands Instituut voor Militaire Historie NIMH dat is gericht op mogelijke rehabilitatie. Via het ministerie van Defensie heb ik daartoe al informatie van en over mijn vader aangeleverd, waaronder deze tekening met de context daarvan.

Voor het eerst in 75 jaar is er een kleine kans dat mijn vader en andere Indiëweigeraars in aanmerking komen voor rehabilitatie. Als zijn zoon reken ik nergens op maar hoop ik uit naam van mijn vader dat hij postuum het eerherstel krijgt dat hem en hen toekomt. Hij stond aan de goede kant van de geschiedenis. 

Uiteraard sluit ik me van harte aan bij het pleidooi van Meuwese, Pen en De Roos voor een amnestiewet voor Indiëweigeraars.