De Portugese synagoge van Den Haag

Hoe groot is een stad? Groter dan je denkt, is het enige antwoord dat ik kan verzinnen op basis van mijn eigen omzwervingen die me telkens naar en langs nieuwe plekken voeren, ook in buurten waarvan ik dacht dat ik ze op mijn duimpje kende.

Van de week was ik op weg naar de Haagse Kunstkring aan de Denneweg en besloot ik een andere route te kiezen dan gewoonlijk. Zo fietste ik opeens door de rustige Jan Evertstraat, parallel aan Prinsessegracht en Nieuwe Uitleg, die de Kanonstraat met de zijtak van diezelfde Nieuwe Uitleg verbindt. Ik was er niet eerder geweest. Bij een monumentaal hek met indrukwekkende bomen erachter stapte ik af en keek ik nieuwsgierig door een opening in dat hek naar wat zich daarachter bevond.

Wat ik zag trof me meteen en gaf me een gevoel van grote herkenning, vertrouwd als ik was met het beeld van de Amsterdamse evenknie van deze plek. Hier bevond zich de Portugese synagoge van Den Haag, met boven de ingang Hebreeuwse letters כמה יפים הם הבתים שלך die - zoals ik naderhand heb opgezocht - in Nederlandse vertaling staan voor "Hoe lieflijk zijn uw Woningen". 

Mijn herkenning was helemaal niet vreemd, want dit Haagse synagogegebouw blijkt te zijn opgetrokken naar het voorbeeld van de Amsterdamse synagoge of esnoga, en is - althans de voorgevel - eveneens ontworpen door de beroemde architect Daniel Marot (1661-1752).

Met mijn telefoon maakte ik er deze foto van, die ik hier deel, en nu deze plek zijn betekenis voor me heeft uitgevouwen is de stad weer een stukje groter geworden dan voor dit moment.

Net als in Amsterdam vestigden de Sefardische en de Asjkenazische Joden zich op verschillende plekken in de stad. In Amsterdam heb ik zelf lang in een voormalig Sefardisch huis gewoond, van Augustus Pieter Lopez Suasso aan Nieuwe Herengracht 43, en ken ik de geschiedenis van die buurt op mijn al genoemde duimpje.

Maar ook hier in Den Haag was ik al langer bekend met een deel van de Joodse geschiedenis, uit belangstelling en doordat ik lang in de zogeheten Verdwenen buurt heb gewoond en er nog vaak kom, achter de (ook al van origine Joodse) Bijenkorf tot aan de Paviljoensgracht. In de Haagse Wagenstraat staat nog altijd de grote sjoel van de Asjkenazische Joden, die nu in gebruik is als moskee.

Over deze voormalige Joodse buurt, dus in het oude centrum van Den Haag, schreef ik jaren geleden mijn gedichtencyclus Weerspiegeling - Een ode aan de verdwenen Joodse buurt van Den Haag, die ik in een volgende bespiegeling graag weer eens tegen het licht zal houden. 

En het zou zomaar kunnen dat die na deze onverwachte ontdekking een vervolg gaat krijgen. Het leven is vol wonderen.

De Portugese synagoge aan de Jan Everstraat, Den Haag. Foto Eelco van der Waals